Underwood

Het voorstel om mijn tekst te wijzigen doet de spellingchecker. Af en toe wordt ik moe van de apparaten om er vervolgens weer om te lachen. Recent zag ik een oude underwood typemachine die gerestaureerd was en herinnerde mij meteen weer de vele handelingen die je moest doorlopen om voor aanvang te gaan typen. Nu moet ik een code intypen of en wachtwoord voordat ik de app of het programma wat ik gebruik te gaan gebruiken. Nou het is wat en dan nog klagen dat ik last heb van de spellingchecker die ik ook handig vind.

Toch is tussen het moment van de underwood en de techniek van pak hem beet de laatste tien jaar wel een wereld van verschil, het is natuurlijk al gauw een eeuw. Zo ook met de telefonie, bellen jullie nog wel eens?, want na de sms is er natuurlijk de app gekomen waardoor we op een andere manier zijn gaan communiceren. Op de typemachine installeerde je eerst je papier en was je bewust bezig met de opbouw van de brief. Aanhef,datum en al die andere componenten die erbij hoorden afhankelijk aan wie je schreef.

De huidige app is natuurlijk niet zo en de woorden zijn begrippen geworden zoals ik ooit in een mail bij een oud collega het woord even al zag duiken als ff, wat de de spellingchecker al niet herkent. Ook het bellen is veranderd. Niet gewogen naar aantal telefoontikken waarop je wordt afgerekend of later de minuten maar onbeperkt als je dat wil (en kunt). Nu had je in het verleden, vroeger klinkt als containerbegrip, ook de formele regels met bellen en in de modernismen verandert alles mee. Bellen doe ik nog steeds als social event. Nu hanteer ik al heel lang andere codes die net als de veranderingen voor die periode opvallend waren.

Het was niet zozeer dat ik voorbeelden in een codering volgde als wel dat ik geen voorbeelden had en dus net als de typemachine een programmering instelde. Ik had dus wel een kader alleen kwam dat niet overeen met de destijds geldende codes. Ik bezocht een vriend vaak laat in de avond waarbij de opmerking van de moeder en vader vaak waren ; hoe later op de avond ,hoe vreemder het volk, maar ik werd binnengelaten. Met mijn broer stond ik rustig midden in de nacht te koken, vooral zomers. Uiteraard zonder al te veel herrie want we hielden wel rekening met de omgeving.

We hebben wel wat afgelachen in die periode en genoten van al die gekkigheid. Later, wij hadden een aparte binding, belde ik hem wel op als hij bijvoorbeeld jarig was. Ik vierde al heel lang mijn verjaardag niet meer en gaandeweg was hij dat ook gaan doen. Als ik hem belde moest ik dus maar het geluk hebben dat hij er was en ook nog opnam. De mobiele telefoon hadden we nog niet dus dat gelukzaligs ik dat uitdruk moest er zijn. Nu had ik dat vaak wel en dan was er de variëteit van spreken. Soms gewoon gefeliciteerd maar per keer, dus jaar, bedacht ik wel een openingszin.

Het gebeurde ook dat hij mij belde en in die wederkerigheid ouwehoerden we heen en weer. Onze contacten waren door het leven heen net zoals onze telefoongesprekken. Lukte het dan kletsen we, of als er geen zin was niet, maar was er geen contact ook goed. Een kaartje was ook leuk alhoewel ik daar weer niet van was en hij eerder wel. De telefoongesprekken die wij later voerden compenseerden ruimschoots elkaars fysieke aanwezigheid die er niet was. Voor ons was dat niet nieuws aangezien hij vaker in mijn leven perioden er niet was en dus omgekeerd ook.

Wat wij wel hadden was de connectie van het moment. Dat moment hadden we zoals het voorbeeld met het koken ook. Waarom we 's nachts kookten was omdat we honger hadden of gewoon omdat we een eet manie hadden. Was hij eerst als laatste thuis dan gebeurde dat later omgekeerd. Zo trokken we vaker samen op totdat er weer zo een moment was dat hij uit mijn leven verdween. Ik zag pas nog een brief van hem voorbij komen, ik bewaar de gekste dingen, waarin ik mij herinner hoe hij weer op een kruispunt van zijn leven zat.

Nu kon ik er alles van vinden maar voor mij was het opvallend dat er iets synchroon liep, ik kon hem niet helpen en hij mij niet in de keuzes die we maakten. In de telefoongesprekken tijdens de laatste jaren van zijn leven kwamen we daar niet eens op terug maar was de wisselwerking in herinneringen opvallend en mooi. Als we elkaar live hadden gesproken dan hadden de gesprekken ongetwijfeld anders geweest. De underwood typemachine herinnerde mij aan een aantal van die momenten. Ik had hem wel eens een oude typemachine bezorgd en de ouders die mij 's avonds laat toelieten hoorden ook tot de categorie van de herinnering waarin positieve en  negatieve momenten wisselden.

De haat liefde verhouding die een mens kan hebben met een machine, zoals ik die ineens voor mij zag, herkende ik als die van al die mensen die in mijn leven voorbij kwamen. De verhalen van mijn broer die het meest aan het woord was in onze  gesprekken deden mij terugdenken. De codering die ik zelf in de typemachine aanbracht was wat ik mistte in de structuur van de gesprekken. Grappig dacht ik en herkende meteen een basis code. Ik dacht nog eens na en zag toen dat ik de structuur vaak zat had aangebracht zoals de keuze mijn verjaardag niet te vieren. 

Het enige was het bewustwording van die aanpak en acceptatie van het feit dat de ander zich ook codeert. Ik moest aan Johan Cruijff denken, je ziet het pas als je het doorhebt. Ik zat meteen weer te lachen en genoot van de beelden van het 's nachts koken en laat op bezoek gaan. Recent bezocht ik mijn vriend bij wie ik altijd laat aankwam. Ik belde hem alleen om te vragen of hij thuis was en ging gezellig op bezoek. Gewoon omdat die oude ingestelde code van de telefoon niet zo werkte als bij mijn broer. Ons contact bestaat veel meer in de ontmoeting dan alleen in het gesprek.

Dat komt vooral omdat die code iets is waarin de instelling is wat in tijd en ruimte voor ons beiden passend is. Als ik mijn zakcomputer pak maak ik dus duidelijk een afweging hoe ik contact leg en kijk vaak zat naar dat apparaat en denk dan na over de tijd van niets. Geen telefoon maar gewoon kijken of er iemand thuis is. Ik loop mijn tekst nog even na om te kijken of de spellingchecker toch iets gewijzigd heeft terwijl ik niet oplette en geniet van het niets en wijzig die gekke dingen die ik eerst over het hoofd heb gezien. Ik denk nog even na over de zakcomputer en bedenk dat daar in het menu ook een onderdeel instelling in zit.

Ik denk nog even aan de tijd van het koken midden in de nacht en de muziek, de langspeelplaten die we draaiden van artiesten die destijds geen middel of The Road waren. Zappa for president, ja humor, een artiest die een duidelijke mening had en over programmeren nadacht. Toen ik recent in gesprek Zappa aanhaalde met iemand die over etiquette een masterclass gaf waren we het beiden eens. Iedereen draagt een uniform, het gaat er vooral om hoe je jezelf programmeert.

Dat gesprek voelde als met mijn broer of met mijn vriend, we herkenden elkaar terwijl we allemaal onze eigen wereld hebben. De typemachine bepaalt niet wat ik schrijf of de machine die mijn teksten wijzigt maar ik bepaal wat er staat dan maar twee keer lezen en dan controleren of ik lees wat er uitkomt.