Soms is de wereld heel simpel. Een rivier stroomt voorbij en de oevers worden bevolkt door tal van mensen. De oevers van de rivier rond Zwijndrecht en Dordrecht worden zeker al duizend jaar bevolkt. Duizenden jaren wonen, leven Mensen al in dit gebied. Het zijn jagers, agrariërs, levend van de heerlijkheid zoals het gebied wel wordt aangeduid. De Zwijndrechtse waard wordt al duizend jaar beschreven terwijl Dordrecht al achthonderd jaar stadsrechten heeft.
De dijken worden al zo een zevenhonderd jaar beheert waardoor het gebied beter beschermt blijft tegen de overstromingen uit zee maar ook tegen de overlast van de overloop door de rivieren. Onder en bovenwater noemen we dat wel en die komen samen in het gebied van de bruggen over de oude Maas. De rivier is een ware levensader en kent daarmee ook een pracht van oever ontwikkeling die tot op de dag an vandaag doorgaat.
Honderd jaar geleden bevroor de rivier nog een paar keer. Dat leverde mooie plaatjes op. Er ontstond een vaste verbinding met het eiland Dordrecht. Dordrecht had zich ontwikkeld tot een echte stad met rechten om belasting te heffen. Zwijndrecht vormde de vaste overzet plek waarmee de verbinding werd gemaakt met het achterland. Molens vormden op alle oevers een teken van bedrijvigheid.
Een opvallende molen op de Zwijndrechtse oever was wel de dikke molen welgelegen. Het was een landmark, een prachtige gelegen molen die trots over het drie rivieren punt uitkeek. Een molen met aansluitend huisjes met klok gevels. Op de foto’s die te zien zijn zie je in variatie de molen alleen staan en gaandeweg zie je meer bebouwing er omheen groeien. Vooral de watertoren die gebouwd werd vanwege de waterwet is te zien als windvanger naast de molen.
De foto`s die het uitzicht laten zien vanaf het dek van de molen zijn mooie tijdsbeelden. Voor het nu zoals we kijken lijkt geeft het een mooi romantisch beeld maar voor het leven toen zal het beslist een ander leven geweest zijn. De molen lag aan de rivier met een slootje er bij. De naam welgelegen paste dus helemaal met de plek. De molen werd opgemerkt door een ieder die daar voorbij kwam. Nu waren molens ook in hun eigen tijd en met het komend stoom tijdperk productie bedrijven die in verval raakten.
Na de bouw van de watertoren werd de molen steeds minder als molen gebruikt. Verval trad op en de molen werd nog als fabriek gebruikt. Omdat er sprake was van sloop ontstond er een tegenbeweging die de molen wilde behouden. Vanuit Dordrecht werd dat geluid het hardst gehoord. Na de protesten tegen sloop ontstond er een beweging die uitmondde in een een vereniging die molens ging beschermen.
De locatie van molen welgelegen hield alleen zijn nieuwe profiel die nu nog kenmerkend is voor die plek. De watertoren die het wel geschopt heeft tot rijksmonument. Wie nu in de watertoren bovenin komt heeft daar een uitzicht nog wijdser dan dat vanaf het dek van molen welgelegen. Dat uitzicht is alleen mogelijk geworden door een glazen optopping die het is monument een nieuw gezicht heeft gegeven. Niet iedereen vindt dit nieuwe gezicht mooi.
Het uitzicht is fenomenaal en een prima plek om de Drechtsteden gemeenten goed te bekijken. De ideeën die men had met en rond de watertoren zijn nog steeds niet gerealiseerd en zijn voortdurend in beweging. De eerste plannen zijn ondertussen al lang van tafel en omwonenden hebben zich al meerdere keren laten horen tegen de plannen. Honderd jaar geleden zagen de oevers er compleet anders uit, een stoomzagerij naast de molen welgelegen.
De watertoren met een inmakerij er naast. Het profiel van de oever was leeg te noemen. Er stonden maar weinig huisjes, er werd vooral langs de dijk gewoond. De oever ontwikkeling kreeg vooral vijftig jaar geleden vorm. Had de Sint Elizabeth vloed zeshonderd jaar geleden al huisgehouden was het vooral het deltaplan na de watersnoodramp het begin van de sloop van dijk woningen en aansluitend de verandering van het gebied tussen veerplein en noordpark.
In honderd jaar is het hele gebied veranderd. Fabrieken hebben plaats gemaakt voor huizen en monumenten zijn er niet overgebleven. Een enkele winkel op het veerplein vormt nog een deel van de originele bebouwing. De watertoren staat als een vingerwijzing van geschiedenis op de oever. Wat altijd blijft is de geschiedenis en enthousiastelingen die het willen vertellen. De molens herleven in namen van de nieuwbouw.
Wie vecht voor het beschermen van monumenten komt in Zwijndrecht in een rol als don Quichot. Voor het behoud van Welgelegen werd ook een gedicht geschreven. De tegenstander paste daarmee wel in de stijlfiguur , don Quichot, die wij graag opvoeren. We hebben natuurlijk nog Kinderdijk in de buurt maar anders is het ook wel de moeite waard om de Zaanse schans te bezoeken en te ervaren hoe het was in de tijd van molen welgelegen honderd jaar terug.
Van de molens in Zwijndrecht en Dordrecht vind je alleen in Heerjansdam er één terug die opgeknapt moet worden en natuurlijk de werkende molen Kijk over de dijk in Dordrecht die te bezoeken is. Veranderingen zullen blijven doorgaan mooi als ze meer in beeld worden vastgelegd, uitgelicht in de geschiedenis die dat verteld.
0 Reacties